نائوکو ناکایاما / ترجمه نسرین هاشمی
انجمن طراحان گرافیک ژاپن در سال ۱۹۷۸ تأسیس شد . هدف این انجمن ، با بیش از ۱۳۰۰ عضو ، اعتلای شأن و منزلت اجتماعی طراحان گرافیک از طریق حفظ حقوق و امنیت اقتصادی آنهاست . انجمن مذکور علاوه بر فعالیت در زمینه حق چاپ و نشر آثار و میزان دستمزد طراحان گرافیک ، نمایشگاهها و سمینارهای مختلفی نیز برگزار می کند .
طراحی گرافیک ژاپن در سالهای اخیر در سطح جهان موفقیت فوق العاده ای کسب کرده است . جدای از چاپ بی عیب و نقص این آثار ، آنچه غربیان را مجذوب و حیرت زده ساخته ظرافت و دقت در شیوه بیان آنهاست . برای نمونه ، آگهی یک نوع سُس را در نظر بگیرید . روی آن چنین نوشته است : « هِی ، جوان ! باید اول صورت تو چند چین و چروک برداشته باشد تا بتوانی برای خودت کسی باشی ! » دو قارچ چشک و چروک در وسط تصویر قرار دارد و متنی با حروف ریز ، که توضیح می دهد چطور طعم قارچ بعد از خشک شدن بهتر می شود و می توان آن را همراه با سُس مورد نظر برای طبخ غذایی خوشمزه به کار برد . تصویر از لحاظ بصری جالب است ولی جذابیت اصلی آگهی در ظرافت و نکته سنجی متن آن نهفته است .
نمونه دیگر ، ظرافت طبع نهفته در پوستر تبلیغی یک فروشگاه زنجیره ای است . متن آن چنین است : « مردم غرب ، جوانی خود را در سنین کهولت دوباره تجربه می کنند . » در گوشه چپ بالای پوستر نوشته شده : ۱۵ سپتامبر ، روز احترام به سالمندان . این روز در ژاپن تعطیل عمومی است و پوستر به این وسیله به مردم توصیه می کند که برای سالمندان هدیه بخرند . در این پوستر یکی دیگر از ویژگیهای تبلیغات در ژاپن ، یعنی اشاعه نگاهی مثبت نسبت به زندگی نیز مشاهده می شود . در اینجا کهولت امری مثبت تلقی شده است .
مردم ژاپن از آن جهت که نژاد یکدست و همگونی هستند ، بدون اینکه لزومی داشته باشد که هرچیزی را به زبان بیاورند یکدیگر را درک می‌کنند . آنها دوست ندارند که همه چیز واضح و صریح باشد و به طور خاص ، از تصویری خوششان می آید که پیچیده و بغرنج بوده و معانی متعددی را القا کند . به همین دلیل ، تبلیغات بسیار بندرت شکل مستقیم و صریح پیدا می کند و ایماژی که به واسطه آن انتقال می یابد در درجه اول اهمیت قرار دارد . از این روست که اغلب آثار تبلیغی ژاپنی از مایه طنز و سرگرمی برخوردارند .
آگهی در ژاپن در پی آن نیست که علناً محصولی را به فروش برساند . این مسأله به طراح آزادی بیشتری می‌دهد و تشخیص کارهای تبلیغی را از آثار هنری محض دشوار می سازد .
با وجود پیش بینی های دلسرد کننده اقتصادی برای جوامع صنعتی ، طراحی گرافیک در ژاپن ظاهراً با شتابی هرچه بیشتر توسعه یافته و پیش می رود . اما در پس دورنمای روشن آن ، مشکلاتی وجود دارد که مسأله تخصصی شدن از جمله آنهاست . امروز طراحان ژاپنی ، همچون همکاران غربی خود ، در کنار متخصصان زیادی نظیر مدیران هنری ، تصویرگران ، عکاسان و … روی طرحها کار می کنند . اگر چه این شیوه کار زمینه پرتحرکی برای تشریک مساعی و تبادل آرا فراهم می سازد ، اما بسیاری از طراحان بدون احساس هویت ، خود را ناتوان می بینند .
با توجه به نوآوری‌های تکنیکی که امروز بر همه وجوه زندگی ما تاثیر می نهند ، احساس هویت فردی برای کنار آمدن با این تحولات سریع ضرورت دارد . بدون هویت ، جریان زمان فرد را با خود می برد . طراحان گرافیک ژاپنی که مدتهاست مرحله « یادگیری از اساتید بزرگ غربی » را پشت سر نهاده اند ، اکنون بیش از پیش ، در جستجوی هویت به درون خویش می نگرند .
مردم ژاپن از آن جهت که نژاد یکدست و همگونی هستند ، بدون اینکه لزومی داشته باشد که هرچیزی را به زبان بیاورند یکدیگر را درک می‌کنند . آنها دوست ندارند که همه چیز واضح و صریح باشد و به طور خاص ، از تصویری خوششان می آید که پیچیده و بغرنج بوده و معانی متعددی را القا کند . به همین دلیل ، تبلیغات بسیار بندرت شکل مستقیم و صریح پیدا می کند و ایماژی که به واسطه آن انتقال می یابد در درجه اول اهمیت قرار دارد . از این روست که اغلب آثار تبلیغی ژاپنی از مایه طنز و سرگرمی برخوردارند .
آگهی در ژاپن در پی آن نیست که علناً محصولی را به فروش برساند . این مسأله به طراح آزادی بیشتری می‌دهد و تشخیص کارهای تبلیغی را از آثار هنری محض دشوار می سازد .
با وجود پیش بینی های دلسرد کننده اقتصادی برای جوامع صنعتی ، طراحی گرافیک در ژاپن ظاهراً با شتابی هرچه بیشتر توسعه یافته و پیش می رود . اما در پس دورنمای روشن آن ، مشکلاتی وجود دارد که مسأله تخصصی شدن از جمله آنهاست . امروز طراحان ژاپنی ، همچون همکاران غربی خود ، در کنار متخصصان زیادی نظیر مدیران هنری ، تصویرگران ، عکاسان و … روی طرحها کار می کنند . اگر چه این شیوه کار زمینه پرتحرکی برای تشریک مساعی و تبادل آرا فراهم می سازد ، اما بسیاری از طراحان بدون احساس هویت ، خود را ناتوان می بینند .
با توجه به نوآوری‌های تکنیکی که امروز بر همه وجوه زندگی ما تاثیر می نهند ، احساس هویت فردی برای کنار آمدن با این تحولات سریع ضرورت دارد . بدون هویت ، جریان زمان فرد را با خود می برد . طراحان گرافیک ژاپنی که مدتهاست مرحله « یادگیری از اساتید بزرگ غربی » را پشت سر نهاده اند ، اکنون بیش از پیش ، در جستجوی هویت به درون خویش می نگرند .